Genetic Choir : Church Songs for the 21st Century

Loplop.nl  / loplop records LC-13310

Tegenwoordig doen vooral organisten het nog. Ze studeren ervoor en trainen zichzelf erin om het desgevraagd meteen te kunnen. Maar wie in kerkelijke context zoekt naar vocale improvisatie is allang toegewezen tot de geschiedenisboeken. The Genetic Choir, initiatief en onder leiding van Thomas Johannsen, brengt improvisatie met de stem terug in de kerk. Niet door het zingen van tropes en laudaties a improvi, maar met vrije geluiden.

The Genetic Choir streeft naar “purely emotional, spontaneous expression”. Ze beschouwen de kerk dan ook niet als huis van God, maar als een non-idiomatische, akoestische ruimte – vrij van betekenis, vol van potentie, vol van klank. De ‘beste’ nummers uit de concertreeks zijn verzameld op de cd Church Songs for the 21st Century.

            Maar hoe luister je een cd met puur improvisatie? Er is immers geen tekstboekje dat je kan meelezen, geen partituur die je kan bestuderen. Er zijn geen visuele factoren waardoor je kan anticiperen, en de titels van de tracks bieden ook geen soelaas – deze zijn pas tijdens de postproductie op de tracks geplakt. Als luisteraar –  met al je muzikale bagage – sta je erbij en kijk je ernaar.

            En dat is eenmaal waar het precies om gaat. Je bagage laat je thuis, de kaders schud je af. Genetic Choir creëert betekenis en schoonheid uit “schijnbare willekeur”. Groepssynergie staat boven betekenis. De training van de Genetic Choir-zangers bestaat dan ook niet uit het gecontroleerd produceren van uitgeschreven noten, maar het kunnen loslaten, reageren, verrijken om zo als één muzikaal organisme te muteren.

            Ik koos er daarom voor om de tracks eerst te beluisteren en pas daarna de titel te lezen. De eerste track, ‘The Void’ hielp me om zacht in de sfeer te komen: een klankbeeld van korte elementen, waar langzaam een systeem in ontstaat, welhaast linguïstisch, doch niet talig. Er is veel ruimte en stilte, een void inderdaad, en heel spannend! Wat de luisteraar na deze eerste track overkomt, daarentegen, is een achtbaan van dynamieken: dan weer een denderende puls, dan weer haast niks, dan een herkenbaar trompetgeschal (‘Congregations, Entrance of the King’), dan weer een hels geschreeuw (‘Genesis’ en ‘Sing, Fallen Angels, Sing’). Het zacht is extra zacht, het luid is extra luid. De zintuigen stellen zich in op een nieuwe manier van luisteren, de oren zijn extra aandachtig voor details.

Dat vind ik bovenal het beste aan Genetic Choir en deze cd. Je kunt als luisteraar ‘gewoon eens’ onbestemd, zonder te weten wat gaat komen, luisteren zonder te anticiperen. Zoals het verrassingsmenu op de restaurantkaart, dient Church Songs for the 21st Century hapjes in andere en soms zeer onverwachte smaken. ‘Promised Land’ ontaardt geleidelijk in zielensnijdende lamentaties, evenals ‘Sing, Fallen Angels, Sing’, waar de hoge dosis ruis een gevoel van zwaarte en pijn in de luisteraar losmaakt en in ‘Those Who Dug Down Deep’ worden juist de slaande kerkbellen onderdeel van het soundscape. Maar de grootste verrassing zit aan het eind van (het overigens relatief zeer idiomatisch beginnende) ‘Congregations, Entrance of the King’.

Church Songs for the 21st Century toont de stem in al zijn facetten en al zijn dynamiek. Voor een klein uur bevind je je in een andere wereld, vol risico, fantasie en verwondering (zoals in mijn persoonlijke favoriet, ‘The End Of Times’). Het beluisteren van de cd was een zoektocht en een voortdurend schipperen tussen betekenisgeven en het gewoon laten ‘zijn’. Ook de luisteraar moet dus compromissen doen. Het eist tijdelijke ontkenning van de gecultiveerde muziekcultuur die ons Westerlingen wordt meegegeven. Wat een verademing om de banden met de harde en haastige buitenwereld tijdelijk te kunnen achterlaten! Maar ik vrees dat niet iedereen de cd zo zal beschouwen – gelukkig maar.  

geschreven door: Ruben Smits
geschreven op: 26 november 2015