HERTME- Vrijdag 1 september gaat Een band voor het leven in première. „We hebben ons niet gerealiseerd hoe moeilijk het zou zijn.”
Ze begonnen er drie jaar geleden, na twee eerdere succesvolle filmprojecten, aan vanuit de gedachte ‘wij denken dat we dit kunnen'. Ze hadden gelijk. Maar man, man, wat was het soms moeilijk. Vooral om de oorlogstijd niet te laten vloeken met het leven van nu. „Overal kom je dingen tegen die niet kloppen”, zegt regisseur Hans Mulder. „Tot aan stopcontacten in boerderijen aan toe.”
Dat probleem werd opgelost door zo'n stopcontact af te dekken met een ouderwets exemplaar van bakeliet. Mede daardoor en na de film ‘wel honderd keer’ te hebben bekeken, vaak shot na shot, is cameraman Jan Kolner er zo goed als zeker van dat er geen historische fout meer is te vinden in Een band voor het leven. „Al kan ik niet uitsluiten dat er ergens een bloempot met een plant staat die mensen toen nog niet hadden.”
Centraal in de zogenoemde ‘voice-overfilm’ staat Max van Trommel. De stem is van de nu 91-jarige Rotterdammer zelf. Zijn gelijknamige boek over zijn belevenissen als jonge onderduiker in Twente vormde de aanleiding voor Een band voor het leven. Tien jaar oud was het joodse jochie toen hij in 1943 terechtkwam bij de familie Geerdink op boerenerf ’t Loo, op de grens van Hertme en Saasveld. „Hij is nog een van de weinigen die het zelf heeft meegemaakt en erover kan vertellen”, zegt Mulder.
Dat was ook de reden om zijn verhaal te verfilmen. „Het is een stuk geschiedenis. En nog steeds urgent. De ontkenning van de holocaust en het antisemitisme neemt weer steeds grotere vormen aan.” Mulder wil dan ook graag met de film de scholen langs. Spoileralert: „Aan het einde van de film wordt Max weer opgehaald door zijn eigen ouders. Maar hij wil niet met ze mee. De angst en het verdriet die dan loskomen, daar kan elk kind zich aan spiegelen.”
De echte Max van Trommel duikt ook zelf af en toe fysiek op in de film, als hij op verschillende plekken even teruggaat in de tijd. Maar de show wordt gestolen door Victor Brorens uit Enschede, die de jonge Max speelt. „Het is echt ongelooflijk wat hij laat zien”, vindt Kolner. „De oorlog was in Twente misschien wat verder weg dan in andere delen van Nederland. Maar het was ook voor Max een angstige tijd. Het gevaar van een razzia was altijd aanwezig. Er zitten dan ook heel wat emotionele momenten in de film.”
Dik 350 mensen werkten als cast, crew en figuranten mee. Afkomstig uit de wijde omtrek. „Wat dat betreft is het een echte Twentse film geworden”, vindt Mulder. Er wordt ook regelmatig in dialect gesproken. „Allemaal netjes ondertiteld.”
Het vinden van voldoende figuranten was volgens de regisseur geen enkel probleem. „Vanaf het begin stroomden de aanmeldingen binnen.” Ook over medewerking van gemeente en politie is hij zeer te spreken. Zoals bij de toestemming om wapens in het openbaar te dragen en wegen af te sluiten bij het naspelen van de bevrijding. „En ook de bewoners van Oud Borne werkten geweldig mee. Niemand die uit het raam hing om te kijken hoe het allemaal ging.”
Bijna drie jaar is er aan de film gewerkt. Mede door corona langer dan de bedoeling was. „Dat was ellende”, zegt Mulder. „We konden niet overal filmen waar we wilden. Ons project lag een paar maanden stil. Ook omdat Jan behoorlijk ziek werd.” Maar de meeste tijd ging zitten in het vinden van de juiste locaties. „Dan wilde Hans dolgraag dat ik de camera wegdraaide voor een mooi, weids shot. Maar dat kon dan weer niet, omdat er dan iets in beeld kwam dat niet paste”, vertelt Kolner.
En een ding stond voor de makers voorop: de film moest tot in de details kloppen. „Bij onze eerste speelfilm, Nooit verteld over de oorlog in Hertme, kregen we naderhand nog wel wat opmerkingen over de uniformen van de Duitsers. Dat bepaalde details niet klopten. Dat wilden we deze keer absoluut voorkomen”, zegt Mulder.
Het vinden van passende voertuigen was ook al zoiets. Zo werd er van elders uit het land een Duitse vrachtwagen naar Twente gereden, die ook te zien is in Paul Verhoevens oorlogsdrama Zwartboek. Ook een belangrijk moment in de film: er scheert ineens een Engels vliegtuig vlak over de boerderij waar Max verstopt zit. Maar ja, waar vind je dat?
Uiteindelijk werd er in Engeland een opname gemaakt van een vliegende Spitfire, die handig in de film werd gemonteerd. „Verder worden alle joodse personages gespeeld door mensen met een joodse achtergrond”, vertelt Kolner. „Je wilt bij een close-up wel dat de gezichtsuitdrukkingen kloppen en dat je dan niet ineens in blauwe ogen zit te kijken.”
Een band voor het leven krijgt een dubbele première. Op vrijdag 1 september is de ‘grote’ première in kulturhus De Bijenkorf in Borne, waar ook Max van Trommel bij aanwezig is. Net als de hoofdcast. De volgende dag is er een tweede (besloten) vertoning voor met name de vele figuranten. Zondag 3 september is de eerste mogelijkheid voor het publiek om de film te zien. Maar alleen als er voldoende belangstelling voor is. Kaarten zijn aan te vragen bij het kulturhus in Borne.
